De puberteit, wat gebeurt er toch allemaal?

De puberteit is de periode om los te komen van je ouders. Help, dat is eng. Wat wordt er van je verwacht? Wat moet je doen? Kun je je alleen wel redden? Nee blijkbaar. Jongeren in de puberteit vinden maar één ding écht belangrijk en dat zijn hun leeftijdsgenoten, hun peers. Zij bepalen de norm, het groepsgevoel, en erbij horen is essentieel. Nog voor 10 uur had ik deze wijsheid al op zak, dankzij Dr. Fabiënne Naber van Erasmus Universiteit Rotterdam tijdens het ECB-congres ‘praten met pubers’.

De puberteit. Een fase waarin langdurige relaties worden opgebouwd, een eigen identiteit moet worden ontwikkeld, en het zelfvertrouwen wankelt. Maar ook een fase waarin er wel van je wordt verwacht dat je jezelf kan controleren en zelfstandig kunt zijn. Vragen we niet véél te veel van onze pubers? Waarschijnlijk wel. Dit is ook de reden dat juist in deze tijd pubers enorme risico’s nemen, oorzaak en gevolg niet ervaren en ook nog eens geconfronteerd worden met extreme emoties. En dan proberen wij ze wat meer te leren over mediawijsheid; online privacy, de gevaren in een pestsituatie en online verleidingen. Ze hebben wel wat beters aan hun hoofd was de eerste gedachte die door mijn hoofd schoot. Of toch niet?

In de puberteit maak je allemaal nieuwe verbindingen aan in je hersenen. Je legt zandwegen aan en als je ze belangrijk genoeg vindt, ga je deze wegen beklinkeren. Als blijkt dat deze informatie echt belangrijk is, dan kan je deze weg zelfs asfalteren, zodat je nog sneller bij de juiste informatie terecht komt. Als je het zo leest is de puberteit juist de enige echte kans om bewustzijn te vergroten bij deze doelgroep door ze te confronteren met hun eigen gedrag en gedachten. Dat ze op basis van impulsen handelen en dus soms verkeerde dingen online zetten, anderen kwetsen (zonder dit door te hebben) of foto’s doorsturen kunnen we juist in deze fase bespreekbaar maken. Vind je het doorsturen van deze naaktfoto normaal? ‘Nee’. ‘Waarom doe je het dan toch?’ ‘Ow, het was wel stoer’ en ‘iedereen deed het’. ‘En vond iedereen het ook leuk?’ ‘Nee, dat dan weer niet.’ De invloed van leeftijdsgenoten bepaalt zoals eerder gezegd de norm. Wat nou als we deze doelgroep een klein beetje inzicht geven dat je juist als vriend(in) of leeftijdsgenoot het verschil kan maken. Als jij diegene bent die zegt: ‘Stop eens met het doorsturen van die foto’ of ‘Hou eens op hem lastig te vallen in de app!’ Dan kan het dus zomaar zijn dat er ineens wel geluisterd wordt. Hoe vaak je het ook als ouders of docent zegt, jouw mening doet er een aantal jaar totaal niet meer toe. Pubers willen loskomen van ouders en andere volwassenen en juist dankzij en met behulp van hun leeftijdsgenoten wordt een eigen mening gevormd.

Dr. Regina van den Eijnden van de Universiteit Utrecht heeft onderzoek gedaan naar het welbevinden van jongeren in relatie tot een internet (game of social media) verslaving. Als eerste blijkt dat dit thema niet bij de pubers maar juist bij de opvoeders zorgt voor spanning. Een bekend fenomeen dat we bij elke nieuwe technologische ontwikkeling tegen komen. Toch komt het vrijwel in elke generatie met de meeste pubers echt wel goed. Deze onzekerheid en spanning is van alle tijden. Ouders van nu worden blootgesteld aan het fenomeen internet verslaving. Nog niet opgenomen in de DSM 5 maar wel in het KD 11 (Handboek WHO, 2018).

Over social media is helaas nog te weinig bekend, maar wat wel bekend is, is dat social media verslaving een steeds groter probleem wordt. Het is nu nog niet gediagnosticeerd, maar dat de levenstevredenheid en het welbevinden vermindert, is al wel bewezen. Het is daarom belangrijk dat wij het gesprek aangaan met pubers, dat ze zelf met behulp van hun leeftijdsgenoten in gaan zien wat wel en niet kan. En natuurlijk moet je soms als opvoeder optreden en aangeven dat iets echt niet kan. Maar weet, de wegen zijn nog niet geasfalteerd, dus confronteren met gedrag en zelfbewust worden doordat leeftijdsgenoten elkaar aanspreken werkt!

Auteur: Sharien van Arendonk